مصاحبه خبری دکتر محمد زادشکویان در خصوص عملکرد شورای امربه‌معروف و نهی از منکر دانشگاه

با سلام جناب دکتر خواهشمند است در مقدمه اگر مطلبی دارید بفرمایید

بسم‌الله الرحمن الرحیم.خدمت جنابعالی، دانشگاهیان عزیز و شهروندان گرامی سلام عرض می کنم، خداوند در سوره مبارکه حج آیه 41 می‌فرماید: یاران خدا کسانی هستند که هرگاه در زمین به آن‌ها قدرت بخشیدیم نماز را بر پا می‌دارند و زکات را ادا می‌کنند و امربه‌معروف و نهی از منکر می‌نمایند.

شورای امربه‌معروف و نهی از منکر دانشگاه پس از ابلاغ استانداری در تاریخ ۱۸/ ۳/ ۱۳۹۹ و با دستورالعمل ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر در دانشگاه تشکیل شد. سپس با دستور وزیر علوم تحقیقات و فناوری (عتف) در تاریخ ۴/۱۲/ ۱۴۰۰ ترکیب اعضا  اعضای شورا ابلاغ شد.

پس‌ازآن بر اساس ابلاغ وزیرمحترم عتف، شورایی شامل ۱۵ عضو از مدیران، هیئت‌علمی، کارکنان و دانشجویان تشکیل گردید.

 ابتدا طی 8 جلسه از سال 1399 تا 1401 شیوه‌نامه نظام الگوی اداری ابلاغیه ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر  موردبررسی قرار گرفت و مواردی از بندهای آن با توجه به شرایط دانشگاه بومی‌سازی و راهکارها پیشنهاد گردید.

 سپس طی ۴ جلسه در سال ۱۴۰۲مصوبات شیوه‌نامه ابلاغی ۱۸/ ۳/ ۱۳۹۹ موردبررسی قرار گرفت و موارد اجرانشده موردبحث و برای اجرا به بخش‌های مربوطه ابلاغ گردید و این روند ادامه دارد.

 در ۹ ماهه اول سال ۱۴۰۳ به دلیل کثرت جلسات دانشگاهی 3 جلسه با موضوعات داخلی و اعلامی ستاد  تشکیل گردیده است.

لطفاً عملکرد شورای امربه‌معروف و نهی از منکر دانشگاه در طول 9 ماهه اول سال 1403 بیان فرمایید

شورا در حقیقت جلسه‌ای برای مشورت دادن به مسئولین دانشگاه در موارد مختلف اجرایی است. درنتیجه عملکرد مجموعه به‌عنوان عملکرد شورا نیز قلمداد می‌شود. هرساله برنامه‌های فراوانی در سطح دانشگاه در بخش‌های مختلف اجرا می‌شود که در حقیقت بسیاری از آن‌ها در راستای امربه‌معروف نهی از منکر است اکثر فعالیت‌ها جنبه معروف دارد و تعداد محدودی نیز به‌عنوان نهی از منکر است

در ۹ ماهه اول حدود 350 برنامه در بخشهای محتلف اجراشده که بیش از 90 درصد آن در معاونت فرهنگی و اجتماعی بوده است این برنامه‌ها در ۲5 قالب (شامل کارگاه، نشریه، جشن، اردو، بازدید، جلسه، جشنواره دانشگاهی، جشنواره ملی، مراسم، همایش، بیانیه، پست مجازی، نمایش فیلم، تجمع، مسابقه، تریبون آزاد، نمایشگاه، ایستگاه صلواتی، پویش، چله، مسئولیت برون دانشگاهی، فضاسازی و دیدار)  و  25 موضوع (شامل عفاف و حجاب، نشاط اجتماعی، مناسبت ملی، مناسبت مذهبی، تکریم دانشگاهیان و ارباب‌رجوع، کارگاه، استکبارستیزی، بزرگداشت عالمان، ضیافت حدیث، جلسات شورای امربه‌معروف و نهی از منکر دانشگاه، حضور در جلسات ستاد در شهر، صرفه‌جویی، نماز، قران،  تذکر لسانی به همکاران، تذکر لسانی به دانشجویان، جداسازی اتاق همکاران، تذکر به دانشجویان توسط حراست، احکام کمیته انضباطی، شورای سلامت، شورای تخلفات، فضای مجازی، جبران خسارت و پیشگیری  است

 تعداد برنامه‌ها در هر موضوع به شرح زیر است:

نشاط اجتماعی  221 مورد، عفاف و حجاب 8 مورد، مناسب ملی 22 مورد، مناسبت مذهبی 32 مورد، تکریم دانشگاهیان و ارباب‌رجوع 1148، کارگاه 72 مورد، استکبارستیزی 14 مورد، بزرگداشت عالمان 19 مورد، ضیافت حدیث 45 مورد، جلسات شورا در دانشگاه 3 مورد، جلسات شورا در ستاد شهری 8 مورد، صرفه‌جویی 15،  نماز4، قرآن 2مورد، تذکر حضوری به همکاران خانم 5 مورد، تذکر حضوری دانشجویان 15 مورد، جداسازی اتاق همکاران خانم، آقا 2، تذکر به دانشجویان توسط حراست 138 مورد و حکم کمیته انضباطی 15مورد، شورای سلامت 3 مورد، شورای تخلفات 1 ، فضای مجازی3، جبران خسارت 1 مورد و پیشگیری 1 مورد بوده است. جزئیات موارد ذکرشده در گزارش نه‌ماهه (به تفکیک ماهانه) به ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر آورده شده است.

عملکرد شورا در دهه امربه‌معروف و نهی از منکر (دهه اول محرم) و هفته عفاف و حجاب را تشریح فرمایید

در دهه امربه‌معروف و نهی از منکر 4 برنامه در دانشگاه اجرا شد. اولین برنامه استقبال از محرم هم‌زمان با فریضه نماز ظهر و عصر در مسجد دانشگاه برگزار گردید. همچنین روزهای دوم و سوم محرم مراسم عزاداری در مسجد دانشگاه همراه با صرف صبحانه برگزار شد. در این دهه یک کارگاه با موضوع امربه‌معروف و نهی از منکر نیز اجرا گردید.

در هفته عفاف و حجاب به دلیل مشغله کاری همکاران و نبود دانشجو برنامه‌ای انجام نشد ولی در طول 9 ماه 8 فعالیت عفاف و حجاب در قالب‌های مختلف در دانشگاه محقق گردید.

بازتاب و تأثیر فعالیت و عملکرد این شورا درروند اجرای مأموریت‌های محوله و امورات اداری  دانشگاه و تأثیرگذاری درروند کاری کارکنان  بیان فرمایید

ارزیابی تأثیر امور فرهنگی ازجمله امربه‌معروف در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست ولی قطعاً برنامه‌های اجراشده درروند کاری همکاران با توجه به افزایش اطلاعات آن‌ها اثر مثبت داشته است ابلاغ‌های شورا در مسائل مختلف موجب تسریع و تسهیل امور گردیده است در مسائل نهی از منکر تأثیر مشاهده شد و تذکرهای ارائه‌شده موجب اصلاح امور در کوتاه‌مدت گردید. قابل‌یادآوری است که در جداسازی اتاق همکاران خانم و آقا در برخی موارد به دلیل کمبود فضا مقداری به طول ‌انجامد. ترکیب شورا خود کمک بزرگی در شناسایی موانع کاری در مجموعه است. چون ترکیب اعضای شورا از اقشار مختلف مدیران، اساتید، کارمندان و دانشجویان از خانم‌ها آقایان حضور دارند و کمتر شورایی در دانشگاه چنین ترکیب متنوعی دارد.

راهکارها و پیشنهاد‌هایی جهت احیاء و ترویج امربه‌معروف و نهی از منکر در دستگاه‌های اجرایی و سطح جامعه به نظرتان می‌رسد ارائه فرمایید

برای احیا و ترویج امربه‌معروف و نهی از منکر در دستگاه‌های اجرایی و سطح جامعه، باید به‌طور منظم، برنامه‌ها و سیاست‌هایی طراحی و اجرا شوند که بر اساس فرهنگ، قوانین و ارزش‌های اسلامی و اجتماعی جامعه استوار باشند. در ادامه، راهکارهایی در این زمینه پیشنهاد می‌شود:

1. آموزش و آگاهی‌بخشی

برگزاری دوره‌های آموزشی: آموزش مفاهیم امربه‌معروف و نهی از منکر برای کارکنان دستگاه‌های اجرایی و مردم.

طراحی محتواهای آموزشی: تولید بروشورها، ویدئوها و کتابچه‌هایی با موضوع اهمیت و روش‌های اجرای این دو فریضه.

استفاده از فضای مجازی همراه با هنر: ترویج مفاهیم به‌صورت هنرمندانه و شاد از طریق شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها و رسانه‌های دیجیتال.

2. الگوسازی

ارائه الگوهای موفق: معرفی شخصیت‌ها و نمونه‌هایی از افراد یا سازمان‌هایی که به‌درستی این فریضه‌ها را اجرا کرده‌اند.

تشویق افراد موفق: تقدیر از کارکنان یا شهروندانی که در این زمینه تلاش کرده‌اند.

3. فرهنگ‌سازی

تبلیغات مثبت: استفاده از رسانه‌های ملی برای ایجاد فرهنگ امربه‌معروف و نهی از منکر.

ارتقاء اخلاق اجتماعی: ترویج رفتارهای اخلاقی و اسلامی به شکل هنرمندانه در محیط‌های کاری و اجتماعی.

4. تقویت نظارت و ارزیابی

ایجاد کمیته‌های نظارتی: تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای نظارت بر اجرای این فریضه‌ها در دستگاه‌های اجرایی. همین شورای امربه‌معروف و نهی از منکر نمود آن است

ارزیابی عملکرد: تدوین شاخص‌هایی برای سنجش میزان موفقیت دستگاه‌ها در ترویج امربه‌معروف و نهی از منکر.

5. مشارکت مردمی

تشکیل گروه‌های مردمی: تشویق مردم به مشارکت در ترویج این دو فریضه از طریق انجمن‌ها و تشکل‌های مردمی.

تشویق گفت‌وگو و تعامل: ایجاد فضای گفت‌وگو میان مردم و مسئولان برای درک بهتر مشکلات و ارائه راه‌حل‌ها.

6. تدوین قوانین و مقررات حمایتی

حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر: تصویب قوانین برای حمایت حقوقی و قضایی از افرادی که این فریضه را اجرا می‌کنند.

تنظیم آیین‌نامه‌های اجرایی: شفاف‌سازی روش‌ها و چارچوب‌های عملیاتی برای اجرای این دو فریضه.

7. تقویت ارزش‌های دینی

برگزاری مراسم و مناسبت‌ها: استفاده از مناسبت‌های دینی و مذهبی برای یادآوری اهمیت این فریضه‌ها.

همکاری با مراکز مذهبی: تعامل با مساجد، حسینیه‌ها و حوزه‌های علمیه برای گسترش آگاهی عمومی.

8. اصلاح الگوهای مدیریتی

ترویج مدیریت اسلامی: آموزش مدیران دستگاه‌های اجرایی برای استفاده از ارزش‌های اسلامی در مدیریت توسط کارشناسان مجرب کشوری.

پرهیز از رفتارهای متناقض: مسئولان باید الگوی عملی خوبی برای کارکنان و مردم باشند.

9. تشویق به رفتار غیرمستقیم و سازنده

انتخاب روش‌های مناسب: استفاده از روش‌های غیرمستقیم هنرمندانه، محترمانه و سازنده در ارائه تذکرات و نقدها.

اجتناب از اجبار: ترویج این فریضه‌ها باید با رویکرد اقناعی و دوستانه انجام شود.

10. پژوهش و تحقیق

مطالعات میدانی: شناسایی چالش‌ها و موانع موجود در اجرای این فریضه‌ها از طریق تحقیقات علمی.

بررسی تجربه‌های موفق: مطالعه الگوهای موفق در سایر کشورها و انطباق آن‌ها با فرهنگ بومی

سؤال: نقش و جایگاه امربه‌معروف و نهی از منکر در اصلاح امور اداری و جامعه را تشریح فرمایید

امربه‌معروف و نهی از منکر به‌عنوان یکی از ارکان اساسی جامعه اسلامی، نقشی بنیادین در اصلاح امور اداری و اجتماعی دارد. این دو فریضه الهی باهدف گسترش عدالت، اخلاق، و ارزش‌های انسانی در زندگی فردی و اجتماعی، چارچوبی عملی برای جلوگیری از فساد و ارتقای فرهنگ عمومی ارائه می‌دهند. در ادامه، نقش و جایگاه این دو اصل در اصلاح امور اداری و جامعه به شرح زیر است

1. در امور اداری

الف) ارتقای سلامت اداری

پیشگیری از فساد: امربه‌معروف و نهی از منکر با نظارت بر عملکرد کارکنان و مدیران، زمینه‌های فساد، تخلف و سوءاستفاده را کاهش می‌دهد.

شفافیت در تصمیم‌گیری: تأکید بر اصول اخلاقی در تصمیم‌گیری‌ها، باعث می‌شود که فرآیندهای اداری شفاف‌تر و عادلانه‌تر انجام شوند.

پاسخگویی مدیران: ترویج این دو فریضه در دستگاه‌های اجرایی، مسئولان را ملزم به پاسخگویی در برابر رفتارها و عملکرد خود می‌کند.

ب) تقویت فرهنگ مسئولیت‌پذیری

تعهد به وظایف: اجرای امربه‌معروف و نهی از منکر، کارکنان را به رعایت قوانین و انجام دقیق وظایفشان تشویق می‌کند.

احترام به حقوق ارباب‌رجوع: تأکید بر رفتار شایسته با مراجع و رعایت عدالت در ارائه خدمات.

ج) بهبود روابط انسانی در محیط کار

ترویج احترام و همدلی: این دو فریضه به ایجاد روابط محترمانه و کاهش تنش‌ها در محیط‌های کاری کمک می‌کند.

کاهش تعارضات: با تشویق به رفتارهای مثبت و اصلاح رفتارهای نادرست، محیط کاری آرام‌تر و سازنده‌تری ایجاد می‌شود.

2. در جامعه

الف) ترویج اخلاق عمومی

تقویت ارزش‌های انسانی: امربه‌معروف و نهی از منکر به گسترش اخلاقیات و رعایت حقوق دیگران در جامعه کمک می‌کند.

جلوگیری از انحرافات اجتماعی: با اصلاح رفتارهای ناپسند و تقویت رفتارهای صحیح، انحرافات اخلاقی و اجتماعی کاهش می‌یابد.

ب) تقویت همبستگی اجتماعی

تقویت حس مسئولیت جمعی: وقتی افراد خود را موظف به نظارت بر رفتارهای یکدیگر بدانند، همبستگی اجتماعی افزایش می‌یابد.

کاهش شکاف‌های اجتماعی: ترویج عدالت و مقابله با رفتارهای تبعیض‌آمیز، باعث کاهش اختلافات طبقاتی و اجتماعی می‌شود.

ج) ارتقای امنیت اجتماعی

پیشگیری از جرائم: توجه به این دو فریضه، با اصلاح رفتارهای ناهنجار، زمینه‌های بروز جرائم و آسیب‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد.

افزایش اعتماد عمومی: اصلاح رفتارهای ناپسند، باعث تقویت اعتماد عمومی میان مردم و مسئولان می‌شود.

3. ارتباط میان امور اداری و جامعه

امربه‌معروف و نهی از منکر در دستگاه‌های اجرایی تأثیر مستقیمی بر جامعه دارد:

ایجاد الگوهای رفتاری: دستگاه‌های اداری به‌عنوان بخشی از حاکمیت، الگوی رفتاری برای مردم محسوب می‌شوند. عملکرد صحیح و اخلاقی مسئولان، تأثیر مستقیمی بر رفتار جامعه دارد.

گسترش عدالت اجتماعی: وقتی دستگاه‌های اجرایی بر مبنای ارزش‌های اخلاقی و دینی عمل کنند، مردم نسبت به عدالت و انصاف امیدوارتر خواهند شد.

4. جایگاه این دو فریضه در نظام اسلامی

در نظام اسلامی، امربه‌معروف و نهی از منکر نقش کلیدی در حاکمیت و اصلاح جامعه دارند:

اجرای عدالت الهی: این دو اصل زمینه‌ساز برقراری عدالت الهی در جامعه هستند.

حفظ هویت دینی: با ترویج ارزش‌های دینی، هویت اسلامی جامعه تقویت می‌شود.

پیشگیری از انحطاط: امربه‌معروف و نهی از منکر، جامعه را از سقوط به ورطه انحطاط اخلاقی و اجتماعی بازمی‌دارد.

5. چالش‌ها و موانع اجرای امربه‌معروف و نهی از منکر

فقدان آگاهی عمومی: بسیاری از افراد، به دلیل عدم آگاهی کافی از این دو فریضه، ممکن است به‌درستی آن‌ها را اجرا نکنند.

رفتارهای افراطی یا تفریطی: برخوردهای تند یا بی‌تفاوتی نسبت به این دو فریضه، باعث کاهش تأثیرگذاری آن‌ها می‌شود.

عدم‌حمایت قانونی: نبود قوانین حمایتی برای آمران به معروف و ناهیان از منکر، مانع از اجرای صحیح این فریضه‌ها می‌شود.

6. راهکارهای تقویت جایگاه امربه‌معروف و نهی از منکر

آموزش عمومی: ترویج آگاهی درباره این دو فریضه از طریق رسانه‌ها، مدارس و مساجد.

تقویت قوانین حمایتی: ایجاد چارچوب‌های قانونی برای حمایت از افرادی که این فریضه‌ها را اجرا می‌کنند.

الگوسازی: معرفی نمونه‌های موفق از افرادی که در اجرای این دو فریضه درخشیده‌اند.

ترویج روش‌های غیرمستقیم: استفاده از روش‌های دوستانه، محترمانه و سازنده برای ارائه تذکرات و اصلاح رفتارها.

جمع‌بندی

امربه‌معروف و نهی از منکر، نقشی محوری در اصلاح امور اداری و جامعه ایفا می‌کنند. این دو اصل با گسترش عدالت، اخلاق و ارزش‌های انسانی، می‌توانند فساد را کاهش دهند، فرهنگ عمومی را ارتقا دهند و امنیت و همبستگی اجتماعی را تقویت کنند. برای بهره‌مندی بیشتر از این ظرفیت‌ها، نیاز به آگاهی‌بخشی، تقویت حمایت‌های قانونی و ترویج رفتارهای سازنده در اجرای این فریضه‌ها وجود دارد.